برخی هر گونه مبارزه و مجاهدت را از حضرت نفی میکنند و صرفا به دنبال حل معجزه آسای امورند و مهربانی حضرت را به معنای عدم اجرای هر گونه کیفری میدانند. این تفکر انحرافی در زمان خود اهلبیت علیهم السلام نیز وجود داشت:
معمر بن خلاد میگوید: نزد امام رضا علیه السلام سخن از حضرت قائم علیه السلام مطرح شد. حضرت فرمودند:
«... لو قد خرج قائمنا علیه السلام لم یکن الا العلق و العرق والنوم علیالسّروج1؛ شما امروز سبکبالتر از آن زمانید. قائم که قیام کند، جز عرق ریختن و خواب (از فرط خستگی و مجاهدتهای پی در پی) روی زینها نیست».
پیامدها
1. عدم آمادگی و کوشش برای زمینهسازی ظهور.
2. امید کاذب که بسیاری از افراد را در انجام وظایف سست میکند.
خاستگاه
1. معجزه آسا پنداشتن همه امور
2. عدم درک عمیق مهربانی حضرت که با حکمت توأم است.
3. عدم نگاه جامع به دین (صریح آیات و روایات و سیره اهلبیت علیهم السلام ).
مبارزه و درمان
علم و بصیرت در دین، بررسی آیات و روایات و سیره اهلبیت علیهم السلام به ویژه درک مطالب ذیل:
1. روشن شدن مسأله امداد غیبی و جایگاه آن در قیام.
2. بررسی رابطه حکمت و محبت، که حکیم، مهربانیاش هم از حکمت او سرچشمه میگیرد و حکمت هیچگاه نمیپذیرد بر گرگ صفتان ـ که خویی جز وحشیگری و جنایت ندارند و هیچ موعظهای در آنها اثر ندارد و به هیچ صراطی مستقیم نیستند ـ ترحم شود:
ترحم بر پلنگ تیزدندان ستمکاری بود بر گوسفندان
2-2. قهر
دیدگاه دیگر، ارائه چهرهای خشن و وحشت آفرین است که توأم با قتل و خونریزی میباشد. این مطلب با روح آیات و رسالت پیامبران و اوصیا علیهم السلام سازگاری ندارد.
پیامدها
1. ایجاد دلزدگی و نفرت نسبت به امام.
2. ترس و خوف از حضرت و عدم پذیرش امام به عنوان پدری مهربان.
3. ناامیدی از انجام اعمال صالح به جهت ترس از عدم پذیرش توسط امام، با این تصور که اکثریت کشته خواهند شد و حضرت اعمال او را نیز نخواهد پذیرفت.
نتیجه اینکه نفرت و خشونت و یأس، باعث عدم انگیزه برای درک و حتی تأمل درباره حضرت و راه و مرام او میگردد.
خاستگاه
1. عدم بصیرت کافی و نگاه جامع به دین.
2. عدم بررسی دلالی و سندی روایات.
مبارزه و درمان
1. با بررسی روایات روشن میگردد که بسیاری از مطالب ارائه شده (قتلهای آغازین، جوی خون، کشته شدن دو سوم مردم و ...) دچار اشکالات بسیار از ناحیه سند و دلالت میباشند.2
2. روشنگری توسط اندیشمندان:
الف) جنگ تنها با کسانی است که جز زبان زور چیزی نمیفهمند، نه عموم مردم که با جان و دل سراغ حضرت میآیند.
3. حضرت با مردم مهربان، بلکه مهربانترین افراد است.
«جواد بالمال، رحیم بالمساکین، شدید علی العمال3 .
او نسبت به مال و دارایی، کریم و گشاده دست، با مسکینان، مهربان و با کارگزاران، سختگیر است».
در روایتی، امام رضا علیه السلام در بیان صفات امام معصوم فرمود: «یکون اعلم الناس و احکم الناس و اتقی الناس و احلم الناس و اشجع الناس و اسخی الناس... و یکون اولی بالناس منهم بانفسهم و اشفق علیهم من آبائهم و امهاتهم و...؛4 امام، سرآمد مردم در دانش، قضاوت و حکمت، پرهیزکاری، حلم، شجاعت و سخاوت است... او نسبت به مردم از خودشان سزاوارتر و از پدر و مادرشان دلسوزتر است و... .
3. در نهایت گفتنی است وظیفه یک عالم ـ چنانکه روایات میگویند ـ ایجاد تعادل در خوف و رجا است، نه اینکه دچار افراط و تفریط شده و مخاطبان خویش را به ورطه افراط و تفریط افکند.
1 . نعمانی، الغیبة، باب 15 ، 285.
2 . برای توضیح بیشتر مراجعه کنید: فصلنامه انتظار، شماره6 ، مقاله درنگی در قتلهای آغازین، ص 356 ، نجم الدین طبسی.
3 . عماد الدین طبری، بشارة المصطفی، ص 207 .
4 . صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج 4، ص 418.
درباره وبلاگ
